Nederland is bezorgd over nieuws uit Afghanistan dat er daar 15 doodvonnissen zijn voltrokken. De Nederlandse regering vindt de executies van vijftien gevangenen in Afghanistan een slechte zaak. De Afghaanse regering heeft intussen verklaard om verder te gaan met het uitvoeren van doodstraffen.
Minister Bert Koenders van Ontwikkelingssamenwerking zei dat de situatie via diverse kanalen en ook door de Europese Unie bij de Afghaanse autoriteiten aan de orde worden gesteld. Hij zei dit mede namens zijn collega Maxime Verhagen van Buitenlandse Zaken dinsdag tijdens een debat met de Tweede Kamer.
Voor Nederland en de Europese Unie is afschaffing van de doodstraf een van de prioriteiten. Het is de vraag of het blijft bij het uiten van bezorgdheid, of een scherpe veroordeling ervan.
De Afghaanse overheid brak met de executies het moratorium voor de doodstraf dat president Hamid Karzai had aangekondigd. De voorlaatste keer dat de doodstraf werd uitgevoerd was in april 2004.
Nederland had volgens Koenders gehoopt dat dit moratorium zou blijven functioneren. De Tweede Kamer wil weten of het moratorium dat president Hamid Karzai had afgekondigd nu van de baan is. Er zijn sinds 2004 geen executies meer uitgevoerd in Afghanistan.
De SP is van mening dat Nederland geen arrestanten meer mag uitleveren aan de Afghaanse autoriteiten tot dat deze garanderen dat ze niet geëxecuteerd worden. Dat stelt Tweede Kamerlid Harry van Bommel van de SP dinsdag in een reactie op het nieuws uit Kabul.
Ook andere Kamerfracties reageerden geschokt op het nieuws. D66 vindt dat het NAVO-bondgenootschap de Afghaanse regering op de kwestie moet aanspreken. Het CDA wil van de minister van Buitenlandse Zaken weten waar de geëxecuteerden van verdacht werden en wat deze doodvonnissen betekenen voor het moratorium van Karzai.
Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken blijft de garantie die in het verleden is afgesproken met de Afghanen gewoon staan. Nederland sloot over de behandeling van de door Nederland overgeleverde gevangenen een zogenoemd Memorandum of Understanding, waarin ook staat dat gedetineerden geen doodstraf krijgen.
Memorandum of Understanding
Er is afgesproken dat gevangenen die door het Nederlandse leger worden overgedragen aan de Afghaanse autoriteiten niet gedood zullen worden. Vooral over deze groep mensen is de Tweede Kamer nu bezorgd.
De SP verklaarde dinsdag dat Nederland moet stoppen met de uitlevering van verdachten tot de Afghaanse autoriteiten garanderen de doodstraf niet meer uit te voeren. Volgens Koenders gebeurt dat ook niet met de mensen die Nederlandse militairen arresteren.
Dat is in een de overeenkomst met de Afghaanse overheid afgesproken.
Op dit moment hebben alle landen die meedoen aan de ISAF-missie in de zuidelijke provincies van Afghanistan dergelijke afspraken met de Afghaanse overheid.
Die afspraak geldt echter niet voor mensen die worden opgepakt door het door Nederlanders begeleide Afghaanse leger (ANA).
Als Nederlandse militairen getuige zijn van slechte behandeling van gevangenen door Afghaanse militairen, kunnen ze hun collega’s daar op aanspreken. Maar er bestaat geen bevelsstructuur die hen de mogelijkheid geeft er tegen op te treden.
Het is niet duidelijk of de Amerikaanse militairen die in het kader van Operation Enduring Freedom en de militairen van de Verenigde Arabische Emiraten die nog steeds in Uruzgan aanwezig zijn, afspraken met de Afghanen hebben gemaakt over de behandeling van gevangenen
Volgens de BBC heeft de Afghaanse regering verklaard om verder te gaan met het uitvoeren van executies, ondanks de bezorgdheid die daarover bestaat bij veel landen. De geëxecuteerden waren veroordeeld voor misdaden als moord, verkrachting, ontvoering en gewapende overvallen.
Een woordvoerder van president Hamid Karzai zei dat de executies een les zijn voor de mensen die dit soort misdaden begaan.
De voorzitter van de mensenrechtenorganisatie van Afghanistan zei dat mensenrechtenorganisaties opgeroepen hadden om de strafzaken van de veroordeelden opnieuw te onderzoeken, omdat er tekortkomingen waren in de onderzoeken.
VN en Afghanistan
De Verenigde Naties verklaren dat ze een voorstander waren van het moratorium op de doodstraf van de afgelopen jaren.
Maar Humayun Hamidzada, de voordvoerder van Karzai, zei dat Afghanistan al het recht heeft om de doodstraf uit te voeren. “Er is geen overeenkomst tussen Afghanistan en de VN over executies. De Afghaanse regering doet wat in de Wet staat,” zei hij.
“We respecteren natuurlijk de bezorgdheid die is ontstaan onder de internationale gemeenschap, de VN en anderen, maar de doodstraf wordt niet alleen uitgevoerd in Afghanistan, maar in veel meer landen.”
“Dus wat we doen, is het beste voor ons volk. En dit in het licht van onze grondwet,” verklaarde Hamidzada.
Italië
Een van de gedode gevangenen was een man die was veroordeeld wegens de moord op buitenlandse journalisten, waaronder Grazia Cutuli van de Italiaanse krant Corriere della Sera De moord vond plaats kort na de val van het Taliban-regime.
Sergio Romano van de Corriere Della Sera zei dat de Italiaanse pers gemengde gevoelens had over de executie van de man.
Hij zei volgens de BBC: “Op dit moment is er ook een bepaald gevoel van genoegdoening, ondanks dat er twijfels zijn over de geldigheid van het vonnis.”
De onderzoeken die zijn uitgevoerd door Afghanistan en Italië wezen uit dat er andere mensen bij betrokken waren, die niet in overweging zijn genomen.
Romano zei dat de familie van de vermoorde Italiaanse journaliste een gratieverzoek zouden hebben ingediend wanneer ze van de executie zouden hebben geweten.
Hij zei ook dat de zaak de Italiaanse regering op de een of andere manier in verlegenheid heeft gebracht, omdat die via de Verenigde Naties streeft naar een moratorium op de doodstraf.
Het Nederlandse parlement is niet van mening dat de hulp aan Afghanistan nu moet worden gestaakt. Met landen als China en de VS heeft Nederland ook betrekkingen, ondanks de vele executies die daar plaatsvinden.
In Afghanistan zouden nog meer dan 300 mensen gevangen zitten die zijn veroordeeld tot de doodstraf.
